شکیبا

رابطه اقتصاد با فرهنگ اسلامی 

به کرات در متون اسلامی اورده شده که کار در ادیان الهی مقدس و مورد تاکید است .

پیامبران خدا هر کدام در کاری تبحر داشتند و با دسترنج خود امرار معاش میکردند و در قران امده که به قوم خود میگفتند که ما از شما مزدی نمیطلبیم ..

در سیره حضرت رسول هم امده که ایشان چوپانی میکردند و مدیر کاروان تجاری خدیجه بودند و بارها به شامات سفر کرده و مال التجارههمراه خود را رونق بخشیده اند .

چاههای حفر شده به دست مولا علی (ع) و باغهای اباد شده توسط ایشان در سیره امامان معروف هست که استناد تاریخی ان را

در سیره پیشوایان ایت الله سبحانی و کتب تاریخی میتوان یافت

ایات و روایات زیادی مبتنی بر نکوهش تنبلی و ستودن کار و خدمت به جامعه نمایانگر اصرار اسلام بر رونق اقتصادی جامعه است .

تا جایی که در فقه شیعه در بحث زکات هم به تاجران ورشکسته اهمیت داده و ایشان را با پرداخت زکات حمایت میکند(یکی از موارد پرداخت زکات

همین مورد هست -ثروتمندی که ورشکسته شده و الان نیاز مالی دارد-) 

بازتاب اقتصاد در پیشرفت هر کشوری واضح و اشکار است و هر کسی بالتبع میداند که اگر پای احتیاج امد یعنی فقر به خانه راه پیدا کرد، از طرف دیگر

ابرو و اعتبار ان جامعه (چه کوچک مثل خانواده و چه بزرگ مثل یک کشور)بیرون خواهد رفت 

روایت داریم که فقر مادر(کلید) بدبختیهاست .

انسانی که از نظر اقتصادی خیال اسوده ای ندارد هدفش نیز دستخوش همین قضیه کور خواهد شد

-فرهنگش هم نزول خواهد کرد و برای یک لقمه نان راضی به فعلگی دشمن جان و مال خود خواهد شد .

کمااینکه بارها دیده ایم که چه مردم بزرگی که زیر بار فقر کمر خم کرده اند و به خفت رسیده اند.

مال ثروتمند خادم دین  در اسلام گاهی با خون شهید یکی شده و اهمیت بسیار یافته است البته و صد البته اگر این مال در راه خدا به کار گرفته شود 

شاهد مثال ان هم ثواب انفاق و صدقه و وقف و  امور اخلاقی و روایی مربوط به ان در دین اسلام هست که  نشان از اهمیت بذل ثروت در راه خدا دارد

احکام معاملات و روشهای مختلف فقهی که در هر رساله ای به ان پرداخته شده نشان میدهد که اقتصاد اسلامی تابع روش و اصول خاصی هست

که باید توسط هر مسلمانی رعایت شود تا نهایتا توزیع ثروت در جامعه عادلانه وبدور از تجملات و معایب ثروت بروز پیدا کند 

البته و صد البته در همین روایات و ایات از اسراف و بخل و چشم و هم چشمی و غرور و دروغ (خیار در معامله)و انواع انچه که در ثروتمندان امکان ظهور پیدا میکند

نهی شده است و این خود نشان از هدف و فرهنگ خاص اسلامیست که با همه دیگر قوانین بشری که همه چیز را فدای ثروت اندوزی میکنند فرق فاحش دارد 

مقصد در فرهنگ اسلامی رساندن انسان با هر چه متعلق به اوست، به خداست در حالی که جوامع بشری مخصوصا ماتریالیسم و

اومانیسم ثروت را مقصد انسان و اهداف او میدانند و لذت بردن او تنها هدف متعالی ایشان است

لذا برای ثروت اندوزی به هر جنایتی دست میزنند و  هر کاریکه باعث ثروت اندوزی بیشتر شود لاجرم مورد پذیرش بیشتر ایشان است

اندکی از منابع روایی و ایات

 نکوهش ثروت اندوزی اسراف و غرور و چشم هم چشمی و.. 

سوره مبارکه فجر ایات 15تا20=فقر و غنا وسیله امتحان الهی

سوره بقره ایات 271تا273=صدقه و انفاق و فقرای ابرومند (نهی غرور ثروتمندان)

سوره مبارکه ال عمران ایه 134=انفاق مخفی و اشکار

سوره مبارکه بقره ایه 268 = وسوسه منفی شیطان در مورد فقر جایی که باید خرج کرد در راه خدا

سوره مبارکه یونس ایات 7و8 =جهنم جایگاه دنیا پرستان

از امام صادق : من ضمانت میکنم هرکس میانه روی کند هرگز فقیر نمیشود =الخصال ص 9

از امام علی (ع) : محبوبترین مردم نزد خدا کسیست که مؤمن فقیری را در تنگدستی دنیا و گذران زندگی کمک کند =خدمت به مردم و صدقه

کسب روزی حلال و اهمیت کار در اسلام

سوره مبارکه قصص ایه 26 =کار پیامبر

سوره مبارکه بقره ایه 219 =سود کم و گناه زیاد بعضی مشاغل مثل می فروشی و..

سوره مبارکه نساء ایات  160و161 =عاقبت حرام خواری

سوره مبارکه قصص ایات 27و28    =خوشرفتاری کار فرما با کارگر (فرهنگ کار در اسلام)

سوره مبارکه انفال ایه 69  =اهمیت کسب حلال

سوره مبارکه نجم ایه 39 و ان لیس  لانسان الا ما سعی  =برای انسان بهره ای جز سعی و کوشش نیست 

از رسول اکرم روایت شده : هرکس از پی مال حلال برود برای انکه ابروی خود را از ذلت سؤال مصون بدارد ،عائله خویش را اداره کند و به همسایه خود کمک کند ،در پیشگاه الهی سربلند و رو سفید است و صورتش مثل ماه میدرخشد ===مستدرک الوسایل ،ج 13،ص 17

از امام کاظم روایت شده :من در برخی زمینهای کشاورزی ام  کار میکنم تا از بدنم عرق سرازیر شود ،در حالی که هستند کسانی که به جای من کار کنند و مرا زا کار کردن بی نیاز کنند ،ولی من کار میکنم تا خداوند مرا ببیند که در جست و جوی روزی حلالم   ==الکافی ج 5 ص 77

پیامبر خدا : وای به حال صنعتگران امت من که در کار مردم امروز و فردا میکنند ===وسائل الشیعه ج 12 ص 310

از معصوم روایت شده :از تنبلی و تنگ حوصلگی دوری کن ،زیرا که این دو سر اغاز هر بدیست  ===تحف العقول ص 292

بوسه بر دست کارگر : رسول خدا دست کارگر را بوسید و فرمود :این دستی است که اتش به ان نمیرسد  ===اسد الغابه ج 2 ص 269

علاوه بر اینها 

مستدرک الوسایل ج 13 ص 25 روایت از سیره حضرت علی (ع)

امام صادق :اجر کسی که برای زندگی خود و عائله اش زحمت میکشد مثل اجر  سرباز مجاهد در راه خداست === کافی ج 5 ص 88

ابن عباس میگوید :وقتی پیامبر خدا مردی را میدید که اعضا و عضلات نیرومندی دارد که باعث شگفتی میشد ،میفرمود ایا شغل و حرفه ای دارد و اگر میگفتند نه میفرمود از چشم من افتاد و در جواب اینکه چرا میفرمودند :اگر مرد حرفه ای نداشته باشد ،برای امرار معاش از دینش خرج میکند

متن زیر نامه شهید علی خلیلی می باشد که 15 روز قبل از شهادتش خطاب به رهبر معظم انقلاب نوشته است.

سلام آقا جان!

امیدوارم حالتان خوب باشد. آنقدرخوب که دشمنانتان از حسودی بمیرند و از ترس خواب بر چشمانشان حرام باشد. اگر از احوالات این سرباز کوچکتان خواستار باشید،خوبم؛

دوستانم خیلی شلوغش میکنند. یعنی در برابر  جانبازی هایی که مدافعان این آب و خاک کرده اند،شاهرگ و حنجره و روده و معده من عددی نیست که بخواهد ناز کند… هر چند که دکترها بگویند جراحی لازم دارد و خطرناک است و ممکن است چیزی از من نماند…

من نگران مسائل خطرناک تر هستم… من میترسم از ایمان چیزی نماند. آخر شنیده ام که پیامبر(ص) فرمودند: اگر امر به معروف و نهی از منکر ترک شود، خداوند دعاها را نمی شنود و بلا نازل میکند. من خواستم جلوی بلا را بگیرم.

اما اینجا بعضی ها میگویند کار بدی کرده ام. بعضی ها برای اینکه زورشان می آمد برای خرج بیمارستان کمک کنند میگفتند به تو چه ربطی داشت؟!!مملکت قانون و نیروی انتظامی دارد!

ولی آن شب اگر من جلو نمی رفتم، ناموس شیعه به تاراج میرفت ونیروی انتظامی خیلی دیر میرسید. شاید هم اصلا نمی رسید…

یک آقای ریشوی تسبیح بدست وقتی فهمید من چکار کرده ام گفت : پسرم تو چرا دخالت کردی؟ قطعا رهبر مملکت هم راضی نبود خودت را به خطر بیندازی!

من از دوستانم خواهش کردم که از او برای خرج بیمارستان کمک نگیرند، ولی این سوال در ذهنم بوجود آمد که آقاجان واقعا شما راضی نیستید؟؟ آخر خودتان فرمودید امر به معروف و نهی از منکر مثل نماز شب واجب است.

آقاجان!

بخدا دردهایی که میکشم به اندازه ی این درد که نکند کاری بر خلاف رضایت شما انجام داده باشم مرا اذیت نمیکند. مگر خودتان بارها علت قیام امام حسین(ع) را امر به معروف و نهی از منکر تشریح نفرمودید؟

مگر خودتان بارها نفرمودید که بهترین راه اصلاح جامعه تذکر لسانی است؟

یعنی تمام کسانی که مرا توبیخ کردند و ادعای انقلابی گری دارند حرف شمارا نمی فهمند؟؟؟یعنی شما اینقدر بین ما غریب هستید؟؟؟

رهبرم!

جان من و هزاران چون من فدای غربتت. بخدا که دردهای خودم در برابر درد های شما فراموشم میشود که چگونه مرگ غیرت و جوانمردی را به سوگ مینشینید.

آقا جان!

من و هزاران من در برابر درد های شما ساکت نمی نشینیم و اگر بارها شاهرگمان را بزنند و هیچ ارگانی خرج مداوایمان را ندهد بازهم نمی گذاریم رگ غیرت و ایمان در کوچه های شهرمان بخشکد.

بشکست اگر دل من بفدای چشم مستت

سر خمَ می سلامت شکند اگر سبویی